Wytrwałość i determinacja są kluczowe składowymi do osiągnięcia sukcesu. Mimo że badania nad psychologią są bardzo zaawansowane w analizowaniu różnych umiejętności człowieka, wciąż otwartym pozostaje pytanie: dlaczego niektórzy ludzie osiągają większe sukcesy niż inni, nawet jeśli mają podobny poziom inteligencji?
Oprócz zdolności umysłowych, cechy takie jak pomysłowość, energiczność czy inteligencja emocjonalna są istotne, ale wydaje się, że wytrwałość i determinacja warunkują sukces w każdej dziedzinie (Duckworth et al., 2007).
Co to jest wytrwałość i determinacja? Dlaczego są ważne w procesie uczenia się?
Wytrwałość i determinacja to blisko powiązane koncepcje, ale istnieją subtelne różnice:
– wytrwałość to jakość polegająca na trwaniu w danym działaniu lub celu pomimo trudności, przeszkód lub zniechęcenia.
– determinacja obejmuje wytrwałość, ale dodaje dodatkową warstwę. Jest to kombinacja pasji i wytrwałości w dążeniu do długoterminowych celów.
Podczas gdy wytrwałość skupia się na działaniu w obliczu wyzwań, determinacja obejmuje składnik emocjonalny – pasję. Determinacja oznacza nie tylko zdolność do wytrwania, ale także silne i trwałe zainteresowanie lub pragnienie osiągnięcia określonego, długoterminowego celu.
Badania wykazują, że determinacja nie jest pozytywnie skorelowana z IQ. Innymi słowy, posiadanie wyższego poziomu IQ niekoniecznie implikuje posiadanie większej determinacji, i vice versa (Duckworth et al., 2007). To sugeruje, że determinacja jest cechą, którą można rozwijać i wzmacniać w czasie. Dodatkowo, osiągnięcie celów wymaga nie tylko talentu, ale także stałego i skoncentrowanego wykorzystania talentu. Badacze wskazują, że determinacja w unikalny sposób przyczynia się do przewidywania sukcesu w szkole oraz później w życiu (Eskreis-Winkler et al., 2014; Duckworth et al., 2007).
Rozwój kompetencji społeczno-emocjonalnych a wytrwałaość i determinacja
Wspieranie kompetencji społeczno-emocjonalnych koncentruje się na rozwoju kluczowych umiejętności w życiu człowieka w tym radzenia sobie z wyzwaniami i utrzymania pozytywnego nastawienia. Kompetencje społeczno-emocjonalne, takie jak świadomość siebie, zarządzanie sobą, umiejętności interpersonalne i podejmowanie odpowiedzialnych decyzji, wzmacniają wytrwałość i determinację poprzez umożliwienie jednostkom:
- rozpoznawania własnych emocji i sił oraz obszarów do rozwoju.
- regulowania emocji i myśli, utrzymując koncentrację w obliczu przeszkód.
- rozumienia i empatii wobec innych, co sprzyja budowaniu pozytywnych relacji i wsparcia.
- nawiązywania i utrzymywania zdrowych relacji, które zwiększają odporność i wytrwałość.
- podejmowania etycznych decyzji zgodnych z długoterminowymi celami.
Aby promować wytrwałość u dzieci i młodzieży, istotne jest kultywowanie nastawienia na wzrastanie (ang. growth mindset), czyli przekonania, że umiejętności można rozwijać poprzez wysiłek i naukę. Dzieci, które rozumieją zmienność mózgu i wierzą w swoje możliwości, są bardziej skłonne do wytrwania w obliczu porażek. Ważne jest więc, aby edukować dzieci na temat funkcji mózgu i budować ich przekonania o własnych zdolnościach.
Popełnianie błędów i radzenie sobie z porażkami
Ważne jest podkreślenie, że uczenie się to proces, który obejmuje wysiłek, błędy, refleksję i doskonalenie strategii. Duckworth et al. (2007) argumentowali, że osoby uważane za „zdeterminowane” mają tendencję do zachowania pasji i wytrwania w obliczu poważnych przeszkód, dążąc do długoterminowych celów. Dlatego ważnym jest by pokazywać uczniom i uczennicom, że porażka jest nieuchronną częścią dążenia do celu.
Należy podkreślić, że choć wpajanie dzieciom wytrwałości jest wartościowym przedsięwzięciem, kadra pedagogiczna powinna patrzeć na to jako na proces rozwojowy, który trwa w czasie. Kultywowanie wytrwałości wymaga środowiska uczenia się, które dostosowuje zadania do zainteresowań dzieci, etapów rozwoju i indywidualnych zdolności. Zachęcanie do wytrwałości bez przemyślanego uwzględnienia różnych czynników może mieć negatywne skutki dla dziecięcej skuteczności i motywacji.
Bibliografia:
Duckworth, A. L., Peterson, C., Matthews, M. D., & Kelly, D. R. (2007). Grit: Perseverance and passion for long-term goals. Journal of Personality and Social Psychology, 92(6).
Eskreis-Winkler, L., Shulman, E. P., Beal, S. A., & Duckworth, A. L. (2014). The grit effect: Predicting retention in the military, the workplace, school and marriage. Frontiers in Psychology, 5, 36.
